Cuối hè. Cuối mùa giao
phối. Loài bướm cũng
dành những ngày tồn tại
cuối cùng để hoàn thành
nhiệm vụ thiêng liêng
nhất trong đời chúng:
sản sinh ra thế hệ tiếp
nối.
Trước khi chết, những
con bướm chúa khẩn
trương đi tìm các cây
dâu để đẻ trứng. Lá dâu
cũng là nguồn thức ăn tự
nhiên duy nhất nuôi con
non sau khi chúng ra đời.
Những quả trứng nhỏ
bằng đầu mũi kim bám
vào phiến lá, trắng như
sữa và lóng lánh dưới
ánh nắng hè như những
viên ngọc quý được mài
dũa bởi người thợ bậc
nhất.
Trong những ngày kế
tiếp các quả cầu nhỏ xíu
ấy vẫn có vẻ như đang
nằm yên bất động.
Nhưng bên trong chúng
thực ra lại đang diễn biến
một quá trình thay đổi
lớn lao. Dần dần vỏ trứng
chuyển màu sang nâu, rồi
đột nhiên có cái gì đó bắt
đầu cựa quậy, cố gắng
phá vỡ lớp vỏ trứng bên
ngoài đang treo chúng
trên cây, nhưng vô vọng.
Rồi cũng đến một ngày.
Từng quả trứng một
nứt ra đem ánh nắng
đến cho những sinh vật
đã lớn dần lên trong
chúng. Nhưng những cơ
thể sống nhỏ xíu kia vẫn
chưa hoàn toàn thoải
mái. Chúng nhìn nhau
chăm chăm, hoảng và
sợ. Trông chúng mới đen
đúa xấu xí làm sao!
Là ấu trùng, nên chúng
đói khiếp. Sau khi chọc
thủng lớp vỏ nhộng,
chúng chui ra ngoài và lập
tức thực hiện ngay mệnh
lệnh của bản năng: ăn, ăn
nhiều như có thể.
Nhưng trong lúc đang
ngấu nghiến gặm lá dâu,
lũ sâu trông thấy một
đàn bướm tuyệt đẹp
bay ngang qua. Khung
trời phủ kín những cánh
bướm nâu – da cam dập
dờn dưới nắng. Một
quang cảnh lộng lẫy huy
hoàng. Những con sâu
nhỏ lặng thinh ngước
nhìn. Khi cúi xuống nhìn lại
và ngầm so sánh với
nhưng sinh vật đang bay
trên cao kia, chúng trở
nên vô cùng thiểu não.
Chúng thấy thù ghét bản
thân tới tận ruột gan. Vẻ
đẹp trên kia mới đúng
thực là báu vật trần gian.
Vào một đêm, sau khi
đã chén lá cây mệt nghỉ,
những con sâu đau khổ
ngừng than vãn về số
kiếp hẩm hiu và thân
hình gớm ghiếc của
chúng rồi chìm vào giấc
ngủ.
Duy còn lại một con trong
số đó trông có vẻ rầu rĩ
hơn tất cả những con
khác bất giác nhỏ lệ rưng
rưng.
“Trông chúng mình thật
kinh tởm. Mình nghĩ là
trên đời này không có
thứ nào xấu xí như mình.
Khi nhìn thấy những con
bướm tuyệt đẹp bay
trên cao, mình đã nghĩ
thầm, chắc hẳn họ phải
sung sướng lắm khi xinh
đẹp như thế. Tất cả mọi
sinh vật sẽ phải ganh tị
với họ.”
“Đừng có khắt khe với
cậu như thế!” - một
giọng nói vang lên -
“Được sinh ra trên đời là
một điều may mắn. Cuộc
sống là một quà tặng.
Hãy biết ơn vì cậu đã
được nhận món quà đó,
và hãy cố gắng tận dụng
từng khoảng khắc của
cuộc đời, như thể đó là
khoảnh khắc cuối cùng.”
“Cậu là ai thế?”
“Hãy nhìn lên trên cao
ấy!”
Phía trên màn đêm đen
là một quả cầu vàng
được bao quanh bởi một
quầng sáng đẹp lộng lẫy.
“Chào bạn sâu”, quả cầu
nói, “tôi là Mặt Trăng. Tôi
được chỉ định là luôn ở
bên cạnh bạn và soi sáng
đường cho bạn."
“Chào mặt trăng”, con
sâu nói, “Bạn thật lộng
lẫy, thật sáng, thật
đẹp….”
“Sao trông bạn lại buồn
thế?” - Mặt Trăng hỏi.
“À, hôm nay tôi đã nhìn
thấy những con bướm
tuyệt đẹp bay trên trời
cao, và đến bây giờ, khi
gặp bạn, tôi còn cảm
thấy khủng khiếp hơn
nhiều lần so với lần đầu
khi nhìn thấy bộ dạng
xấu xí của mình.”
Mặt Trăng mỉm cười:
“Bạn sâu yêu quý, đừng
để đôi mắt đánh lừa, bởi
vẻ đẹp thực sự vẫn còn
đang được giấu kín bên
trong bạn. Bạn không
nhận ra nó, nhưng rồi
những điều kì diệu sẽ
xảy ra, và khi đó bạn sẽ
phải bất ngờ vì bước
ngoặt kì diệu đó. Tôi chỉ
có thể nói với bạn rằng
“Hãy tận hưởng cuộc
sống chừng nào còn có
thể, đừng phí thời gian
đi tìm kiếm những thứ
không bao giờ thuộc về
mình. Hãy học để trở
thành người bạn tốt
nhất của bản thân. Hãy
tự hào vì bạn là bạn, và
hãy tận dụng từng ngày
sống một, như thể sẽ
chẳng bao giờ có ngày
mai.”
Trong hai tuần sau đó
con sâu ăn lá dâu không
ngừng nghỉ cho đến khi
nó nặng gấp hai ngàn lần
trước kia. Nó lớn nhanh
đến nỗi mà sau bốn hay
năm ngày nó đã phải bỏ
đi lớp vỏ cũ không còn
thích hợp nữa.
Bây giờ con sâu nhỏ đã
phổng phao y như đa số
các chị em của nó. Nhưng
thay vì trở nên xinh đẹp
hơn, trông nó còn xấu xí
hơn trước kia. Mặt
Trăng nói thì thật dễ, ta
phải tận hưởng từng
khoảnh khắc của cuộc
sống ư? Tận hưởng ấy
à? Tận hưởng thế nào
kia, khi mà ta không thể
chịu đựng cái hình dạng
ghê tởm này thêm nữa?
“Con sâu duy nhất mà
cậu phải chiến đấu chính
là cậu. Một cuộc chiến
công bằng sẽ không hề
có đâu.”
“Cậu đấy à? Mặt Trăng?”
“Ừ.”
“Con sâu ngẩng đầu lên,
“Mặt Trăng, tại sao mình
không thể trở nên đẹp
như cậu? Cậu đem đến
ánh sáng trong đêm đen,
và thứ ánh sáng huy
hoàng ấy khiến cho bất
cứ kẻ nào cũng phải run
lên vì ganh tị.”
“Thứ ánh sáng quý giá
nhất mà mỗi người sở
hữu là thứ ánh sáng
phát ra từ bên trong,
chứ không phải là thứ
ánh sáng bên ngoài nhìn
thấy được.” Mặt Trăng
dịu xuống một chút, như
thể nó cũng đang buồn.
“Bạn sâu thân mến, ước
mong của bạn sẽ sớm
thành hiện thực thôi,
nhưng rồi bạn sẽ nhận ra
rằng vẻ đẹp đó cũng sẽ
không đem đến cho bạn
hạnh phúc đâu, bởi bạn
chưa học được cách trân
trọng những gì thuộc về
bạn.”
Ngày hôm sau con sâu
không được yên. Vỏ của
nó bắt đầu cứng dần lên,
và từ bên trong cơ thể
báo hiện một sự thay đổi
lớn. Sự biến thái kì diệu
bắt đầu.
Con sâu bị thôi thúc phải
tìm ngay một nơi an
toàn trên cao trước khi
da nó trở nên cứng
không thể cử động nổi.
Khi đã tìm được một nơi
ưng ý, con sâu đặt mình
lên một đám lá dâu, xoay
lưng xuống phía dưới và
cong người lại theo hình
chữ J. Nó lột xác lần cuối,
thay cho lớp vỏ cũ là một
lớp vỏ mới cứng cáp.
Hai tuần sau đó diễn ra
những biến chuyển đáng
ngạc nhiên trong cơ thể
con búp bê bé nhỏ. Con
sâu xấu xí chuyên gặm lá
dâu cuối cùng cũng đã
biến thái thành con
bươm bướm xinh đẹp
lộng lẫy chuyên hút mật.
Mặt Trăng bình thản dõi
theo bước ngoặt vĩ đại
đó. Nó nói với con bươm
bướm:
“Bạn gái yêu quý của tôi,
cuối cùng thì bạn cũng sẽ
trở thành thứ mà tạo
hoá đã sắp đặt sẵn cho
bạn từ khi bạn sinh ra.
Một phần lớn cuộc đời
mình bạn dùng để căm
ghét chính bản thân,
trong khi đó lẽ ra bạn đã
có thể tận hưởng nó,
đơn giản chỉ bằng cách
bạn bằng lòng là chính
bạn. Ngày mai bạn sẽ là
một sinh vật tuyệt đẹp.
Bạn sẽ không còn muốn
chối bỏ hay phủ nhận
hình dung của bạn.
Nhưng bạn cũng sẽ sớm
nhận ra rằng, quãng thời
gian bạn đã đánh mất
quý giá biết chừng nào,
cái giá bạn phải trả cho
việc trở thành một con
bướm lớn biết chừng
nào. “
Sáng hôm sau con sâu
thức dậy. Nó không thể
tin được rằng cơ thể nó
lại có sự biến chuyển lớn
lao đến như thế. Nó xoè
rộng đôi cánh màu nâu-
da cam lộng lẫy và bắt
đầu tập thích nghi với cơ
thể mới. Một lúc sau, khi
đôi cánh đã trở nên cứng
cáp, nó cảm thấy đã đủ
sức bay lên. Và nó bắt
đầu bay. Chập chờn cánh
bướm.
“Ta thật đẹp”, nó nghĩ.
Nhưng bấy giờ tiết trời
đang thu, con bướm
buộc phải bay về những
vùng đất ấm áp hơn để
tránh rét. Nó nhìn thấy
hàng triệu con bướm
khác, cũng đẹp y như nó.
Chúng tập trung lại thành
đàn cùng bay về phương
nam. Đàn bướm quá
đông đúc khiến cho con
bướm cảm thấy lạc lõng.
Vẻ đẹp của riêng nó
chẳng có ý nghĩa gì nữa.
Nó phải bay đi để sống
sót.
Con bướm bay nhiều
tuần lễ dài. Mệt mỏi, hao
gầy. Giờ nó phải trú tạm
dưới một cái cây để
dưỡng sức. Xung quanh
đó là hàng ngàn con
bươm bướm khác đang
chen lấn nhau bám vào
những chùm nho. Chúng
túm tụm lại, xoè rộng
cánh ra tạo thành một
hệ thống mái che chống
chọi lại mưa và giá lạnh.
Sức nặng của những
chùm nho cũng giữ cho
chúng không bị lơi ra và
cuốn đi theo gió. Giữa
đàn bướm, con bướm
xinh đẹp mang một vẻ
quyến rũ không tên, trơ
trọi.
Vài ngày sau, một cơn
gió lạnh từ phương bắc
thổi tới cướp đi sinh
mạng của những con đã
đuối sức trong đàn,
trong số đó có cả con
bướm của chúng ta, con
bướm cả đời chỉ biết thù
ghét chính mình. Chỉ một
số ít may mắn thoát
chết, tụ họp lại và tiếp
tục cuộc hành trình.
Nhưng ngay cả những
con bướm này cũng sẽ
không sống được lâu
nữa, bởi cuộc đời của
một con bướm chỉ kéo
dài khoảng sáu tuần.
***
“Mẹ ơi, nhanh lên mẹ!
Xem con tìm được cái gì
này!”
Người mẹ chạy đến gần
và nhận ra đôi tay nhỏ
xíu của con trai đang
nâng niu một con bướm
chết.
“Đây là một con bướm
chúa”, người mẹ nói với
con.
“Nó chết rồi hả mẹ?”, cậu
bé hỏi.
“Ừ, con ạ.”
“Nó không đẹp hả mẹ?”
“Ừ, không còn đẹp nữa
con ạ” , bà mẹ đáp, “ ra
đây đi con, chúng ta sẽ
nhóm lửa. Hôm nay trăng
tròn và đêm đẹp tuyệt
diệu.”
Thằng bé nhìn con
bướm chết lần cuối. Dưới
ánh trăng đôi cánh nó lấp
lánh như ánh vàng. ”Cậu
đẹp thật đấy”, thằng bé
nghĩ. Rồi một lát sau cậu
thả con côn trùng rơi
trên đất và chạy về phía
mẹ.
